با تغییر نظام از سلطنت به جمهوری به وسیله کودتای داوودخان علیه محمدظاهرشاه در سال ۱۹۷۳، شرایط تغییر کرد و فرقه‌های نقشبندیه، قادریه و همگام با سایرین به تأسیس سازمان ها و احزاب‌سیاسی اقدام کردند.

حزب محاذملی، درواقع تجلی سیاسی تصوف قادریه است که به وسیله پیرهای گیلانی رهبری می شود. این حزب توسط «پیرسید احمد گیلانی »(مؤسس قادریه و) از بستگان سببی محمدظاهرشاه، آخرین پادشاه افغانستان تأسیس شده است.

محاذ ملی با هدف بازگرداندن نظام سلطنت به افغانستان پدید آمده است؛ زیرا گیلانی‌ها امیدشان را در بازگشت نظام سلطنت از دست نداده و امیدوار بودند تا موقعیت از دست رفته‌شان را در بالاترین مراتب قدرت بازیابند.

«سیدهادی خسروشاهی » در رابطه با هویت گیلانی و محاذملی می‌نویسد: «سیداحمد گیلانی، رهبری محاذ ملی را برعهده دارد. وی از علمای مذهبی افغان است و در سیاست ملی‌گرا و درتصوف منسوب به سلسله [فرقه]قادریه است. حزب وی درواقع ایدئولوژی ظاهری ندارد و مکتبی است کهبه محافظه کاری معروف است. به دلیل نسبت سببی با ظاهرشاه در میان گروه های انقلابی اعتبار و موقعیت بالایی ندارد. وی هوادار سیاست ملایم با شرق و غرب است و می خواهد در کشور ،نظامی استقرار یابد که با غرب رابطه ای خوب داشته باشد.

پیرسید احمدگیلانی، محاذ ملی را به عنوان حزبی قانونی در وزارت عدلیه افغانستان ثبت کرد اما خود به دلیل کهولت سن، سیاست را ترک گفت و آن را به فرزندانش سید اسحاق و فاطمه گیلانی واگذار کرد.

برگرفته از: جریان شناسی فکر ی-سیاسی تصوف در افغاوستان، حسین زحمتکش و امان ا… شفایی